Nörolojik Hastalıklarda Egzersizin Önemi

Nörolojik Hastalıklarda Egzersizin Önemi

Nörolojik Hastalıklarda Egzersiz; Aslında herhangi bir hastalığı olmayan kişilerde egzersizin yararları başlığı altında da yazsak aşağı yukarı aynı şeyleri söyleyecektik. Ancak nörolojik hastalıklarda hem kas hem sinir sistemi geriye gittiğinden egzersizin önemi bu grup da çok daha önem kazanıyor. Bu grubun içinde Parkinson hastalığı, Multipl skleroz (MS), Felç (hemipleji), Alzheimer Hastalığı, ALS, Omurilik yaralanmaları sayılabilir.

Egzersiz kas gücü, dayanıklılık ve  dengeyi arttırmanın yanı sıra kalp damar sistemi ve bağışıklık artışı sağlaması açısından da olmazsa olmaz bir önem taşır. Ayrıca kaslar arası dengenin sağlanması, kaslarla beraber kemik gücünün artması bu tür hastalarda düşme sıklığını ve şiddetini azalttığından, hem kırıkları hem de kırığa bağlı gelişen ikincil olumsuzlukları azaltarak, yatağa bağımlılığı önlemektedir.

Bu tip hastalıkların tüm evrelerinde düzenli yapılan  egzersizin, egzersiz düzeyi ve şiddetinden bağımsız olarak depresyon ve davranışsal problemleri azalttığı gösterilmiştir.  Alzheimer hastalığında hafıza ve sosyal becerilerde gelişme olduğu gösterilmiş dolayısıyla hastanın ve yakınlarının hayat kalitesinde artma tespit edilmiştir.

Nörolojik hastalığın gelişim şekline ve hastalığın evresine göre egzersizler kişiye özel düzenlenmelidir. Bunun için öncelikle bir FTR uzmanı tarafından hasta değerlendirilip kas kuvveti, eklemlerin durumu ve hastanın dahili durumuna ( kalp, akciğer kapasiteleri vb) göre egzersiz programı belirlenmeli. Sonrasında hem hasta hem de ailesine nörolojik hastalıklarda egzersiz programı anlatılıp, düzenli takibi yapılmalıdır.

Egzersiz programı

Amacımız kaybedilen kuvvetin yerine konması, dayanıklılığın ve esnekliğin artması ve dengenin korunması olmalıdır.

• 5 dakikalık hafif germe egzersizleriyle ısınma
• 20 dakikalık aerobik egzersiz ( yürüyüş veya egzersiz bisikleti ile)
• Güçlendirme egzersizleri
• 10 dakika yine gererek soğuma egzersizleri

Tüm hastalarda egzersiz seanslarına çok yavaş başlanmalı, egzersiz süresi ve güçlendirme egzersizlerinin şiddeti gerekirse çok yavaş arttırılmalıdır. Haftada üç ya da dört gün olacak şekilde egzersizler planlanır. Hastaya ve ailesine yapacağı egzersizler ve program ayrıntılı bir şekilde öğretilir ve doğru uygulandığı kontrol edilir.

Hastanın ilerlemesine göre tekrar sayısı, direnç miktarı arttırılır. Genel durumuna göre de (tansiyon, solunum vb) takip yapılır.

Hastanın sıkılmaması için de egzersizlerin çeşitlendirilmesi, sevdiği egzersizler veya daha önceden yapılan sporlara göre planlanması, egzersizin devamlılığı açısından da dikkate alınmalıdır.

Yürüyüş: En ucuz ve ekipmansız egzersiz tipidir ve her yerde kolaylıkla yapılabilir, Hastaların alt ekstremite güçlendirilmesi yanında  denge ve vücudun uzaysal konfigürasyon u algılama açısından da oldukça etkilidir. Mutlaka güvenli ortamda  ve gözetim altında yapılmasına dikkat edilmelidir.

Bisiklet: Hastanın diz ve kalça problemi yoksa egzersiz bisikletinde de egzersiz süresi ve direnci doktor tarafından düzenlenerek programa eklenir

Kuvvetlendirme egzersizleri: Hastaya küçük ağırlıklarla ve düşük set sayılarıyla yine gözetim altında güçlendirme egzersizleri planlanır. Hastaya  hem güçlenme hem de enerji metabolizmasında artma şeklinde faydası olur (insülin direncinde düşme, hücrelerin glukoz kullanmasında artma vb)

Denge egzersizleri: Hastanın tandem yürüme, tek ayak üzerinde denge, paralel barda yan yürümeler vb gibi egzersizlerle dengesi arttırılır. Propriosepsiyon duygusu ( eklemlerden alınan bilgilerlerle  vücudun uzaysal yerinin algılanması) arttırıcı egzersizler, düşmeyi de azaltır.

Dikkat edilecek durumlar:

Hasta egzersiz sırasında konuşabiliyorsa, aerobik kapasitesi iyidir, beraberinde zorlanmaya başlarsa biraz yavaşlatmak gerekir

Ağırlıklarla çalışırken gözlem altında olmalı, uygun ağırlıklar denenmeli, ağırlığın düşürülmesine  karşı koruyucu giysileri olmalı.

Egzersiz öncesi sırası ve sonrasında bol su içmesi önemlidir. Özellikle ileri yaşta dehidratasyon kolay gelişir 

Hasta kendini yorgun ve halsiz hissettiğinde veya herhangi bir ağrı geliştiğinde egzersizlerine ara verilmelidir.

Özellikle kronik ve ilerleyici olan nörolojik durumlarda,hastaların son haline gelme sürecinin uzamasında egzersizin yeri çok çok önemlidir. Egzersizle beraber endorfin salınımın artması bu hastaarda psikolojik, sosyal, davranışsal açıdan oldukça iyi sonuçlara neden olur.

Medikal tedavilerinin yanında Fizik Tedavi hastalığın sadece ilk yıllarında değil her döneminde planlanmalı ve hastanın tedaviye uyumunu sağlamaya özen gösterilmelidir.