OSTEOPOROZ KEMİK ERİMESİ TEDAVİSİ

Kemik Erimesi Osteoporoz, kelime anlamı kemiklerde porlar yani delikler olması demek. Kemik normalde de içinde  kanallar olan kendisi de delikler içeren bir yapı. İşte kemik kütlesinde azalma ile bu deliklerin (porların) sayısı ve genişliği artar. Yani kemiğin katı kısmı azalır ve sonuç olarak kemik kolay kırılır hale gelir.

Kemiklerimiz 20 li yaşlara kadar en yoğun kütlesine ulaşır ve bundan sonra oluşan ana kemik yapıyı daha da fazla güçlendirmek mümkün olmaz. Bundan sonraki amaç mevcut kütleyi korumak olabilir ancak. Kemiğin kütlesinin varlığı ve korunması direk olarak hormonlarımıza bağlıdır. Yaygın olarak bilinen D vitamininden hariç, Kalsitonin hormonu , Paratiroid hormon direk kemik metabolizmasıyla ilgili hormonlardır. Ancak bunlar kadar önemli olan bir diğer hormonal durum ise seks hormonlarıdır. Yani östrojen ve testosteron değerlerimiz. Bu  nedenle kadında östrojenin bariz azalmasını temsil eden menopoz dönemi ve sonrasında kemik yıkımı hızlanır.

Kemik doku içinde, vücuttaki kalsiyum potasyum dengesi ile bağlantılı sürekli bir yapım ve yıkım vardır. Kemik bir yandan yıkılırken bir yandan yapılır. Bunun dengeli bir şekilde sürmesi, kan kalsiyumunu dengelerken kemiğin de aşırı yıkılmasını önleyen mekanizmalarda az önce bahsettiğimiz tüm hormonlar bir denge içinde çalışır. Tüm bu hormonların dengede olmasının şefi D vitaminidir. Kadında ise buna en çok katkı sunan östrojenin var olmasıdır. Yani aslında östrojen varken yani üreme döneminde her şey iyi gider ama östrojen azalmaya başlayınca kemik metabolizmasında işler karışır. Erkeklerde testosteron düzeyleri genel olarak uzun yıllar düzenli seyreder ve genellikle 70 li yaşlardan sonra çok az sıklıkla kemik erimesi görülür. Ancak beklenmeyen kırıklar ve şiddetli ağrılarda da erkekte de osteoporoz akılda tutulmalı ve seks hormon düşüklüğüne neden olabilecek durumlar araştırılmalıdır.

Kemik Erimesi Tedavisi İçin Ne Zaman Tarama Yapılmalı?

Kadınlarda menopozla birlikte var olan baz kemik kütlesinde azalma gelişir. Osteoporoz önlenebilir bir hastalık olması ve menopozla birlikte tüm kadın popülasyonun etkilemesi nedeniyle, yıllık taraması önerilen ve devlet tarafından bu tarama ödenilen bir durumdur. 

Menopoz, öncesi ve sonrası olan bazen uzun süren bir dönemdir. Bununla birlikte kemikte erime bu dönemde hemen başlamaz. Ancak bu dönemde yapacağımız ölçüm, kişinin bu döngüye girdiği dönemdeki bazal kemik durumunu göstermesi açısından önerilebilir. 

Bu ölçümle beraber, kişinin hormonal yapısı mevcut hastalık ve ilaç kullanım durumu hepsi birden değerlendirilerek bir tedavi programı belirlenir.

Kişinin romatizmal hastalığı olması, bunun için kullandığı ilaçlar, tiroid hastalıkları, beslenmeyi etkileyen durumlar hepsi birden yapılan ölçümlerle beraber değerlendirilmelidir. 

Beyaz ırk, kişinin kemikli ve zayıf olması, geç adet görme ve erken menopoz (östrojen maruziyetinin kısa sürmesi), annede erken menopoz olması gibi faktörler riski artırır.

Kemik Erimesi Tedavisi Nasıl Yapılmalı?

Osteopeni, başlangıç dönemi kemik erimesidir. Bu dönemde tüm faktörler gözden geçirilir, eksik maddeler yerine konulur, beslenme düzenlenir, egzersiz düzenlenir ve yine yıllık takip önerilir. Burada en çok düzenlediğimiz durum D vitamini eksikliğinin düzeltilmesidir. D vitamini yeterli düzeylerde olduğunda, kalsiyum emilimi de artacağından dışarıdan çok fazla kalsiyum almaya çok gerek yoktur. Ancak ileri yaşla birlikte barsaklardan kalsiyum emilimi  azalmaya başladığından ve de kalsiyum ihtiyacı da arttığından belli durumlarda kalsiyum takviyeleri de eklenir. 

Özellikle yeşil yapraklı bitkilerin tüketilmesi çok önemlidir. Roka tere ıspanak bunlara örnektir. Kuru yemişlerden özellikle badem olmak üzere fındık ve ceviz de iyi kalsiyum kaynaklarıdır. D vitamini besinlerle tamamlanması zor bir hormonal vitamin olmakla birlikte serbest gezen tavuk yumurtası tüketmeyi  doğal D vitamini kaynağı olarak önerebiliriz.

Artık olay osteoporoz olduğunda, tüm bu yaklaşımlara ek olarak kemikte yıkımı durdurup yapımı azaltan çeşitli moleküllerden (ilaçlardan) yardım almak gerekir. Bunlar kemiğin kalsiyuma bağlanmasını kolaylaştıran ve kemik yapımını uyaran ilaçlardır. Bazılarının yıkımı önleyici özellikleri de vardır. Bu ilaçların kullanımı ve takibi tabiki konuyla ilgili branşlar tarafından yapılır.

Hangi Egzersizler Yapılmalı?

İlaç ve beslenme dışında kemiği en çok güçlendiren şey egzersiz. Özellikle kemiği zorlayan yürümek, koşmak, ip atlamak, dans etmek gibi egzersizler yeni kemik oluşumuna çok destek verir. Bunun dışında dirence karşı yapılan egzersizler, kas gücünü arttırması açısından da önemlidir. aletlerle yapılan ağırlık kullanılarak yapılan egzersizler, aletli pilates bu açıdan önerilir. Aerobik egzersizler tüm vücudun oksijenlenmesi açısından kemiğe de katkı sunar. Yoga Tai-Chi gibi egzersizler dengeyi arttırıp düşmeleri azalttığından ek katkı sağlayan egzersizlerdir.

Kemik Erimesi Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Hastaya osteoporoz tanısı konulup ilaç başlandıktan sonra en az aynı molekülle 2 yıl tedavi sürmelidir. İlacın etkinliği ancak 2 yıl sonunda belirlenir. Osteoporozdan osteopeniye geçiş durumunda kullanılan bu ileri düzey ilaçlara ara verilir. Ancak bu ara çok uzun süre değildir, yıllık kontrollere devam etmek çok önemlidir. Çünkü menopoz dönemi nedenli, tekrar kemikte erime osteoporoz düzeyine çıkabilir.

Sonuç olarak osteoporoz uzun soluklu bir tedavi süreci gerektiren bir durumdur. Takibi iyi yapılmalı, ek faktörler iyi değerlendirilmelidir.