TENDİNİT Mİ, TENDİNOZ MU?

Tendinit mi tendinoz mu ayrımını yapmaya öncelikle Tendinopati ile başlayalım. Tendinopati herhangi bir tendon rahatsızlığı için kullanılan geniş bir terimdir.

Tendonlarımız kasları kemiğe bağlayan ip benzeri yapılardır. Bu sayede kasın kasılması ve gevşemesi ile eklemlerde hareket sağlanmış olur. Kemikleriniz hareket eder.

Tendonun bir örneği, baldır kasınızı topuk kemiğinize bağlayan ve kas kasıldığında parmak ucunda yürümeyi sağlayan Aşil tendonudur. Eğer o bölgede ağrı ve/veya şişlik varsa Aşil tendinopatiniz olabilir.

Tendinopatiden kaynaklanan ağrı günlük yaşamınızı etkileyebilir. Örneğin sizi spor yapmaktan, ev işlerini yapmaktan ,bilgisayar başında çalışmaktan alıkoyabilir. Bu nedenle ağrınız veya şişliğiniz varsa daha fazla ilerlemeden doktorunuza danışmanız uygun olacaktır.

Tendinopati hem tendiniti hem de tendinozu içerir. peki bunların farkı nedir?

Tendinit: Tendonun iltihabı anlamına gelir. Akut (kısa süreli) veya kronik (uzun süreli) olabilen acı verici bir yaralanmadır. Bu yaralanma /lar sonucunda bu bölgede tendonun kendinde etraf dokularda ödem gelişir. Ağır bir ağırlık kaldırmaktan veya zamanla tendonunuzda mikro yırtıklara neden olan tekrarlayan aktivitelerden kaynaklanan ani bir yaralanma sonrasında tendinit gelişebilir ( işte veya sporda sürekli ayni tip hareketin yapılması gibi).

Tendinoz ise:Tendondaki kollajen liflerinin bozulmasıdır (dejenerasyon). Yavaş yavaş olur ve sıklıkla tendonun aşırı kullanımının bir sonucudur. Burda ödemden ziyade dokuda dejenerasyon görünümü mevcuttur. Omuzda gördüğümüz kas yırtıklarının çoğunda ilk dönem tendinoz görülür, sonrasında ise yırtık gelişebilir. Burda da tendinitteki ödem olabilir ancak tendinitteki kadar bariz değildir.

Sık görülen tendinopatiler nelerdir:

Aşil tendiniti. Aşil vücudumuzdaki en güçlü, en büyük tendondur. Baldırdaki güçlü kalf kaslarını topuğa bağlar. koşma atlama, kayak sırasında sık yaralanan bir tendondur.
Patellar tendinit. Patellar tendon diz kapağının tendonudur. Diz kapağınızın alt kısmını, kaval kemiğinin üst kısmına (tibiaya) bağlar. Patellar tendon aslında bir bağdır; kasları kemiğe bağlamak yerine kemiği kemiğe bağlar. En çok çökerek hatta diz üstüne çökerek yapılan işlerden sonra sık görülür.(temizlikçi dizi)
Rotator manşet tendiniti . Rotator manşet, omuz eklemini sabit tutan bir grup tendon ve kastan oluşur. Omuz eklemine bir çeşit kapsul yapar , omuzu çevreleyen dört kasın tendonlarının bir ağı gibi düşünülebilir. Omuzu etkileyen tüm akut ve dejeneratif süreçlere eşlik edebilir.

Diğer tendinopatiler şunları içerir:

De Quervain tendiniti (tenosinovit). Bileğinizi ve baş parmağınızı etkileyen bir tendinittir. El işleriyle uzun süre uğraşan insanlarda sık görülür. Başparmağı yukarı ve yana açan iki tendonun tendinitidir.
Golfçü dirseği (medial epikondilit) . Önkolun iç yüzündeki kasların tendonları dirseğin iç yüzündeki kemik çıkıntıya( epikondil) bağlanır
Tenisçi dirseği (lateral epikondilit) Ön kolun üst kısmındaki (dış taraf) kaslar dirseğin dış yan tarafındaki kemik çıkıntıya bağlanır. her iki durumda da hem bu kemik çıkıntılarda epikondilit, hem de tendonlarda tendinit durumu ağrıya neden olur.

Neden tendinit olunur?

Tendonun zorlandığı pek çok durumda tendinopati gelişir. Toplumda sıklığı
%2- 5 arasında iken, bu oran sporcularda daha sık görülür. Örneğin Aşil tendiniti koşucularda %10 lara çıkar, spor yaralanmalarının % 50 den fazlası tendonlarda görülür.

Yani aşırı fiziksel aktivite, fiziksel aktivitenin aşırılığı ( kullanılan direncin kasa tendona fazla gelmesi ), aktivite sırasında yanlış ekipman kullanılması, aktivitenin yanlış yapılıyor olması gibi nedenler tendinopatiyi kolaylaştırır.

Bunun dışında da özellikle uzun süre hareketsiz yaşayan insanlarda, yapılan ilk uzun ve yüksek egzersizde hareketin aşırı gelmesi ( kas gücü ve kanlanmasının yetmemesi sonucunda) tendon hasarına neden olur (Uzun süren bir doğa yürüyüşü sonrası gibi).

Küçük yaralanmalar düzenli olarak meydana gelirse ve tamamen iyileşmezse tendinopati kronikleşebilir. Tekrarlanan aktiviteler zamanla kollajen liflerinin parçalanmasına ve tendinoz oluşmasına neden olabilir. Bu açıdan, bahçıvanlarda, resim çizenlerde, terzilerde ve özellikle uzun süreli klavye kullanımı varlığı olan ofis çalışanlarındaki gibi hergün yapılan rutin işler mikro travmalar şeklinde tendonda tendinoz ve tendinite neden olabilir.

Bazı tıbbi durumlar sizi tendinopati açısından daha yüksek bir risk altına sokar:

Tip 2 Diyabet
Gut hastalığı
Dislipidemi . Dislipidemi, toplam kolesterolünüzün veya trigliseritlerinizin veya her ikisinin de çok yüksek olmasıdır.
Obezite
Romatizmal eklem iltihabı
Tiroid problemleri ( hipo-hipertiroidi)

Tüm bu sistemik durumlar, vücudun kendini iyileştirme mekanizmalarını bozarak oluşan tendon hasarının iyileşmesini yavaşlatır. Ayrıca tendon çevresinde kalınlaşma, bazı maddelerin tendon ve eklem çevrelerinde birikmesi gibi direk etki şeklinde de kendini gösterir.

Bu noktada beslenmenin tendinoz gelişimini kolaylaştırması ile bilgiler son dönemde çok önem kazanmıştır. Vücudun kendini iyi durumda tutması ve gelişen hasarları kolayca tamir edebilmesi, genel olarak alkalide kalmak ve antioksidan kapasiteyi güçlü tutmakla olabilmektedir. Bu açıdan karbonhidrat, şeker içeriği yüksek paketli veya hazır gıdalardan kaçınma, bol yeşillikli, iyi yağlardan zengin ve protein destekli beslenme tendinoz gelişimini önleyerek, kolay tendinit olmayı önler. Ayrıca kas kemik tendon gelişiminin olmazsa olmazı D vitamini, çinko, bakır, manganez, kalsiyum magnezyum gibi vitamin ve eser elementleri de düzgün seviyelerde tutmak çok önemlidir.

Belirtileri neler?

Eklem çevresinde kemik çıkıntılara yakın bölgede hassasiyet, hareketle artan acı ağrı
Eklemi hareket ettirmede zorluk.
Ekleminizi hareket ettirdiğinizde çatırtı veya sürtünme hissi hissetmek.
Kas zayıflığı ve güç kaybı.
Ağrılı bölgede kırmızı, sıcak cilt. Ayrıca kırmızı, sıcak cildin bazen bir enfeksiyona işaret ettiğini de lütfen unutmayın.
Şişme. Ödemli görünüm.

Doktorunuz çoğunlukla bu bulgulara dayanarak tanıyı muayene ile koysa da ileri görüntüleme ile şiddet ve yaygınlığın belirlenmesi sağlanır. Bu amaçla

Ultrason . Ultrason, tendonunuzdaki kalınlık, uzunluk, sertlik, düzensiz ve yanlış hizalanmış tendon lifleri ve yırtıklar gibi değişiklikleri ortaya çıkarır.
MR . Manyetik rezonans görüntüleme (MRI), tendon ve çevresi yumuşak dokular için ayrıntılı bilgi verebilir(dejenerasyon, ödem, yırtık gibi)

istemleri yapılabilir.

Tedavi

Tendinopati tedavileri, tendinit ve tendinoza göre farklı biçimlendirilir. Tedavi ayrıca hangi tendon olduğu ile ilgili de farklılık gösterebilir.

Tendinoz için yaygın tedaviler şunları içerir:

İstirahat: İşyerinde tekrarlayan işler yapıyorsanız, her 15 dakikada bir kısa bir mola vermeyi deneyin. Ve her 30 dakikada bir beş dakika dinlenmeyi deneyin.
Buz. Her iki saatte bir 20 dakika boyunca buz torbası veya soğuk kompres uygulayın. Buzu doğrudan cildinize koymayın.
Eksantrik güçlendirme: Eksantrik güçlendirme, kas uzayarak kasıldığındaki sıkılaşma türü egzersizdir. Örneğin, elde bir dambıl (ağırlık) tutarken biseps (üst kolunuzdaki büyük bir kas) gibi bir kası esnettiğinizde, yani kolu uzattığınızda, kas boyu uzayarak kasılmış olur. Bu tür hareketler tendonun kuvvetlenmesine ve kollajen üretimini teşvik etmeye yardımcı olur.

Esneme : Germe, tendinopatiye çeşitli şekillerde yardımcı olabilir. genel olarak esneklik sağlar, dolaşımı artırır (iyileşmeye yardımcı olur) ve tendon gerginliği azaltır.
Sıcak uygulama: Tendinitten farklı olarak , tendinozda uygulanabilen bir tedavi türüdür. Bir ısıtma sistemi (hotpack, infraruj gibi fizik tedavi modaliteleri) kan akışını artırmak. tendinozun iyileşmesine yardımcı olabilir. Özellikle dejeneratif, kronikleşmiş ve ödem içermeyen tedinopatiler için uygundur.
Takviyeler : C vitamini, manganez, çinko, B6 vitamini ve E vitamini tendon sağlığıyla bağlantılıdır.

Profesyonel yardımda ise:

Fizik Tedavi ajanları : Derin ısıtıcılar: Ultrason, Kısa dalga, Lazer vb
Yüzeyel ısıtıcılar:Hotpack, İnfraruj, Coldpack
Elektroterapi: TENS, İnterferans akım, vb
ESWT: sıkıştırılmış ses dalgaları

Enjeksiyonlar: Ödemin azaltılması açısından Kortikosteroid,
Ödemin azalması ve kanlanmanın artması amaçlı Ozon enjeksiyonları
Tendon liflerinin onarımı açısından PRP
Beslenmenin ve onarımın uyarılması açısından Proloterapi ve Nöral terapi yapılabilir.

Minimal invaziv tendon debridmanı: Diğer, daha konservatif tedaviler başarısız olursa, doktorunuz hasarlı dokuyu çıkarmak için minimal invaziv bir ameliyat düşünebilir.

Tendinitin iyileşme süresi iki gün kadar kısa (akut bir yaralanma ise) ve altı hafta kadar uzun sürebilir. Tendinoz ise genellikle yaklaşık iki ila altı ay sürebilir.

Tendinopati tedaviden sonra tekrarlayabilir mi?

Aynı bölge için başka bir yaralanmanız olursa veya daha önce olduğu gibi aynı tekrarlayan görevlere devam ederseniz tendinopati geri gelebilir. Tedaviden sonra spesifik tendinopatinizin geri gelme (tekrarlama) riskini azaltmaya yardımcı olacak yollar hakkında doktorunuzdan aldığınız önerileri hayata geçirmeye önem göstermek ve kasları güçlü tutacak düzenli egzersizleri yapmak tekrarı önlemede etkili olacaktır. Yine beslenmenin düzenlenmesi de akıldan çıkarılmamalıdır.

Derya Saylık