Yüz Felci – Fasiyal Paralizi

Yüz felci dünya genelinde her bin kişinin ikisinde görülen nörolojik bir hastalıktır. Yüzün iki yanındaki kasların çalışmasını sağlayan ve yer olarak beyin sapı bölgesinde bulunan 7. kafa çekirdeğinin lezyonlarında ve buranın kontrolünü sağlayan beyin bölgesi lezyonlarında ortaya çıkar.

Beyin lezyonları için Santral, çekirdek ve uzantısı olan Fasiyal sinir lezyonları için Periferik adlandırılması yapılır. Santral olanlar genelde inmeyle beraber olan tüm vücut felçlerine eşlik eder. Yine beyin travmaları, tümörleri gibi durumlarda da santral tip görülür. 

Fasiyal sinir, beyin sapında bulunan çekirdekten çıktıktan sonra iç kulaktan geçer, kulak arkasından yüzeye çıkıp tüm yüze dallarını vererek sonlanır. Bu yoldan dolayı da yol boyunca oluşan çeşitli sorunlar yüz felcine neden olur.

Periferik paralizilerle, santral paralizinin en önemli farkı; beyinle ilgili problemlerde sadece ağız bölgesi etkilenirken, perifer olanlarda gözler alın dahil tüm yüzün etkilenmesidir. En sık nedenler, enfeksiyonlar ve travmalardır. Daha az sıklıkla genetik olanlar da mevcuttur, ailevi olabilir. Tümöral tutulumlar da unutulmamalıdır.

BELL PARALİZİ

En sık görülen nedenler viral enfeksiyonlardır. Bell paralizi, Herpes virüsü ile oluşmuş fasiyal sinir hasarıdır.Tüm periferik tipin dörtte üçünü oluşturur. Yapılan PCR testlerinde Herpes Simplex DNA sının varlığı kanıtlanmıştır.

Buna göre Bell Paralizi, Genikulat Ganglionda yerleşmiş olan Herpes virüslerinin yeniden aktivasyonu sonucu, ikincil gelişen bir nörit tablosudur. Nöral inflamasyon (yangı), Fallop kanalı içinde ödeme, sinir tuzaklanmasına ve fasiyal sinirde iskemiye (beslenememe) neden olur. Bu nedenle özellikle bağışıklık sisteminin düştüğü durumlarda (soğuğa bağlı enfeksiyon geçirme sonrası veya stres sonrası) hastalığın görülme sıklığı artar.

Hastalığa bu tanı konmadan önce Tümör, Herpes zoster(zona) veya diğer enfeksiyonlar (iç kulak enf.ları, otit media) ekarte edilmelidir.

Yüzün bir tarafını tutan, ani başlayan, santral sinir sistemi ve kulak patolojileri olmayan tiptir.

Mimik kaslarındaki lezyonlara ek olarak, kulak arkasında ağrı, tat bozuklukları, gözde kuruluk, sesten rahatsız olma ve istem dışı göz yaşarması gibi ek bulgular vardır.

Bell paralizili vakaların çoğunda soğuğa maruz kalma, sıcaktan soğuğa çıkma öyküsü vardır. Olguların çoğunda paraliziden 2-3 gün önce kulak çevresinde ağrı öyküsü vardır. Ancak bu gidişatı belirleyen bir bulgu değildir. İstirahatte tutulan tarafın alın kırışıklıkları daha az belirgin, kaşlar düşük, dudak yanı girintileri silinmiş ve ağış köşesi aşağı düşmüştür.

Bağışıklığın azaldığı durumlar hastalık riskini arttırır. Gebeliğin son trimesterinde (son üçay) risk artar. Diyabetik hastalarda da risk artışı söz konusudur.

Yaş ilerledikçe  bağışıklık azalmasına bağlı hastalık oranı artar. Çocuklarda da görülmekle birlikte seyir ve iyileşme daha iyi ve hızlıdır.

Yüz Felci Tanısı

Özellikle elektrofizyolojik testler kullanarak sinirde hasar tespiti yapılır. Bu amaçla NET, MST, ENog ve EMG gibi testler yapılır. Güncel pratikte en çok EMG kullanılır ve prognoz takibinde en önemlisi de EMG dir. Genellikle 3hf tadan sonra başlayan iyileşme bulguları tespiti EMG ile yapılır. Bunun yanında özellikle diğer tanıların ayrımı için Beyin MRG yapılır. Tanı için gözyaşı testi, tat testi, Akustik Refleks testi gibi testler de ek olarak yapılabilir.

Yüz Felci Tedavisi

Bell paralizi multidisipliner yaklaşım gerektirir. Kulak ve beynin değerlendirilmesi mutlaka yapılır. Tedaviye acilen başlamak gerekir. Sinir hasarının tam olmasına göre cerrahi müdahale gerekebilir. Sinirdeki hasar 1 den 6 ya kadar evrelenir. Tam olmayan hasardan (inkomplet), tam hasara(komplet) belli kriterlerle evreleme yapılır

Tam olmayan hasarlarda iyileşme oranı ve hızı yüksektir. 14 güne kadar inkomplet kalan hastalarda ve Evre 1-2 de iyileşme oranı yüksektir (tama yakın iyileşme). 

Tükürük ve gözyaşı salgısında azalma iyileşmeyi geciktirir.

1. Medikal Tedavi:
   1. Kortikosteroidler(Kortizon tedavisi)
   2. Vitaminler(Özellikle B vitamini)
   3. Antiviral ajanlar
   4. Anksiyolitikler(Endişe ve karamsarlık gelişimi durumunda)
   5. Suni gözyaşı damlaları ( göz kapama pedleri)
2. Fizik Tedavi:
   1. Yüzeyel sıcak tedavisi
   2. Derin sıcak tedavi(ultrason vb)
   3. Masaj
   4. Elektroterapi ( kas sinir uyarımı)
3. Egzersiz:
   1. Aktif egzersizler
   2. PNF egzersizleri
   3. Biofeedback egzersizleri
4. Diğer tedaviler:
   1. Akupunktur
   2. Botulinum toksin
   3. Hiperbarik oksijen
   4. Lazer terapi
   5. Kök Hücre tedavisi
5. Cerrahi tedavi

Hastalığın başlangıcı itibariyle iyi bilgilendirme hastanın stresini azaltır. Büyük oranda tama yakın iyileşme ve kalıcı hasarın azlığı hastaya anlatılmalı gerekirse sakinleştirici medikasyon unutulmamalıdır. Göz kapağı kapanmaya başlayana kadar göz pedi ve kuruluk önleyici damlalar konforu arttırır. Kısa süre içinde başlanan  fizik tedavi ve egzersizle iyileşme hızının ve oranının yükseldiği gösterilmiştir. Hastaya ev egzersizleri planlanarak nasıl yapılacağı ayrıntılı bir şekilde anlatılırsa etkinlik artar.

EMG takibi ile hastalık seyri kontrol edilmelidir. Tekrarlama riski %5-15 dir. Altta yatan risk faktörleri ve hastalıklar tekrar şansını arttırır.

Komplet ve tedaviye cevap vermeyen durumlarda erken veya geç cerrahi gerekebilir. Sinirdeki basının kaldırılması planlanabilir. Burada önemli olan, henüz dejenere olmamış sinirin bir an önce bu basıdan kurtarılmasıdır. Bir yıl sonunda hiç değişiklik olmayan durumlarda ise sağlam sinirlerle anastomozlar planlanır. Tüm bu cerrahi tekniklerden sonra da kasa yeni fonksiyonları öğretmek için fizyoterapi uygulanmalıdır.

Yüz felci (Facial Paralizi) hakkında merak ettiğiniz konuları Uzm. Dr. Derya SAYLIK‘a sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. +90 (552) 470 58 98 nolu telefonumuzu arayarak bilgi alabilirsiniz.

Önemli Not: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.